Draft:Kullanıcı:AbdullahBal/Norm (yapay zeka)

 

Yapay zekada, akıllı davranış sergileyebilen bilgisayarlar ve bilgisayar yazılımları oluşturmak için normlar, farklı perspektiflerden ele alınabilir.

Yapay zeka ve hukukta, hukuki normlar, onlar üzerine otomatik olarak akıl yürütebilmek için hesaplamalı araçlarda dikkate alınmaktadır. Yapay zekanın (AI) bir dalı olan çoklu ajan sistemlerinde (MAS), bir norm, ajanların ortak davranışlarını rehberlik ederek, karar verme, koordinasyon ve organizasyonlarını kolaylaştırır.

Otonom ajanların etkileşiminin düzenlenmesiyle ilgili çoğu sorun, geleneksel olarak hukuk çalışmaları tarafından ele alınan konularla bağlantılı olduğundan ve hukukun en yaygın ve gelişmiş normatif sistem olduğundan, yapay zeka ve hukukta ve normatif çoklu ajan sistemlerinde normları hesaba katma çabaları sıklıkla örtüşmektedir.

Yapay zeka ve hukuk

Hukuk alanına bilgisayar uygulamalarının girmesiyle, özellikle de bu alanda kullanılan yapay zeka ile birlikte, mantık, hukuki akıl yürütmeyi formalize etmek için başlıca araç olarak kullanılmış ve deontik mantıklardan argümanın formel sistemlerine kadar birçok yönde geliştirilmiştir.

Hukuki akıl yürütme sistemlerinin bilgi tabanı genellikle hukuki normları (hükümet düzenlemeleri ve sözleşmeler gibi) içerir ve sonuç olarak, hukuki kurallar karmaşık hukuki görevleri otomatize etmek ve çözmek için bilgi temsili ve akıl yürütme yaklaşımlarının odak noktasıdır. Hukuki normlar tipik olarak deontik mantık gibi mantık tabanlı bir formülasyonla temsil edilir.

Normların açık bir şekilde temsil edildiği yapay zeka ve hukuk uygulamaları, iş süreçlerinin uyumluluğunun kontrol edilmesinden akıllı sözleşmelerin otomatik uygulanmasına ve insanlara hukuki konularda tavsiye veren hukuki uzman sistemlerine kadar çeşitlilik gösterir.

Çoklu ajan sistemleri

Çoklu ajan sistemlerindeki normlar, tamamen açık yazılı reçetelerden, yazılı olmayan dolaylı normlara veya sessizce ortaya çıkan kalıplara kadar farklı açıklık derecelerinde görülebilir. Bilgisayar bilimcilerinin çalışmaları bu kutupluluğu yansıtır. Açık normlar tipik olarak, bunları temsil etmek ve üzerinde akıl yürütmek için formel mantıklarda (örneğin deontik mantıklar ve argümanlar) araştırılır ve sonunda bilişsel ajanlar için bir mimariye yol açar, oysa dolaylı normlar, ajanlar arasındaki tekrarlanan etkileşimlerden (tipik olarak güçlendirilmiş öğrenme ajanları) ortaya çıkan kalıplar olarak hesaba katılır. Açık ve dolaylı normlar, ajanları koordine etmek için birlikte kullanılabilir.

Açık normlar genellikle, yazılım ajanlarının yaşamını ve aralarındaki etkileşimleri düzenlemeyi amaçlayan deontik bir ifade olarak temsil edilir. Bu, bir yükümlülük, izin veya yasak olabilir ve sıklıkla Deontik mantığın bazı diyalektleri veya uzantıları ile temsil edilir. Diğer yandan, dolaylı normlar yazılı olmayan sosyal normlardır ve genellikle ajanların tekrarlanan etkileşimlerinden doğar.