Talk:Pawłokoma massacre

Wrong link?

The alleged Russian article doesn't exist. Xx236 12:28, 16 May 2006 (UTC) O.K. - there was an error in the link. Xx236 12:32, 16 May 2006 (UTC)

possibly some Polish

According to Polish TV - Polish members of mixed families. Xx236 09:29, 17 May 2006 (UTC)

I'm sorry but "Polish TV" does not sound like a respectable source. Did they (whoever claimed this on TV) refer to any research ? --Lysy^talk 14:58, 20 May 2006 (UTC)

The film I saw quoted mostly Ukrainians, especially the professor from Canada, whose list of names is probably on the monument. Xx236 11:03, 29 May 2006 (UTC)

NKVD

According to a Polish-Ukrainian historian Misiło - NKVD kidnapped probably a number of Poles and one Ukrainian woman from Pawłokoma starting a series of retaliation. Xx236 11:11, 29 May 2006 (UTC)

I've heard this as well, though it might be hard to prove, at least until Russia makes its archives public. Would you have a reference to Misiło's publication mentioning this ? --Lysy^talk 17:59, 29 May 2006 (UTC)

The article has been published in "Wprost". Xx236 14:30, 2 June 2006 (UTC)

I have that article and I intend to enter the information after wednesday --Molobo 23:23, 2 June 2006 (UTC)

Molobo, whatever you want to add, you have to support is with more reliable referemces than Marek Krol's tabloid.

I have reasons to believe that its publications like "Załatwione odmownie - Znikająca Rosja" or "Putin wali po mordzie" are motivated by anything but decent journalism and, as such, this "source" is totally unacceptable. That's aside from the merits of this particular issue. If you have other references, we will discuss them. --Irpen 23:56, 2 June 2006 (UTC)

No these aren't the articles I am writing about. You are confusing opinion articles with historic articles which have a different section. And btw, what's wrong with those articles ? --Molobo 00:14, 3 June 2006 (UTC) Molobo, whatever you want to add, you have to support is with more reliable referemces than Marek Krol's tabloid. This is your own private opinion. I have seen Imperial Russian sources used as sources for articles so I don't think a major weekly can't be used as source of information. --Molobo 00:16, 3 June 2006 (UTC)

I don't think Irpen you are competent to judge Eugeniusz Misiło. I think also that many Russian newspapers are less reliable than "Wprost", because of the self-censorship in Russia. Xx236 11:37, 5 June 2006 (UTC)

Personally, I'm not convinced that supporting encyclopedic articles with weekly magazines is a good idea, regardless if it's "Wprost", "Zerkalo Nedeli" or "Newsweek". We might use it as a temporary source, but then it should be clearly cited and not presented as facts but journalism. Just my opinion, though. --Lysy^talk 13:37, 5 June 2006 (UTC)

Number of victims

Let's discuss. --Lysy^talk 18:00, 28 May 2007 (UTC)

Thanks for the invitation. I was just going to ask for the same on article Talk page. In the spirit of historical accuracy, the number of dead victims suggested by Eugeniusz Misiło should not automatically override the number of victims suggested by another researcher and author Zdzisław Konieczny, but since you insist on reverting my edits, I assume that you must have a good reason for doing so. I read only what’s available online, not the books, therefore I cannot confirm nor discredit the information you provided. The only thing I ask is that we both make sure that the Wikipedia guidelines are followed and the balance is kept. I have no personal interest in the content of this article. --Poeticbent  talk  18:24, 28 May 2007 (UTC)

It's not only Misiło. When I started the article I've checked several sources, and some claimed 366, others 368, therefore I phrased it as "about 366". I wish I had made note on the individual sources, but I will try to dig them again. Then I came across a press article mentioning 150 (also see Polish wikipedia). I think I've read the article in Dziennik Polski, which at that time struck me as very single-sided. I have not read Konieczny. Can we compile a list of the available online sources, maybe in the article's talk and then discuss how reliable they are ? Check this out. According to IPN's prosecutor, there are no reasons to doubt the results of the 1952 exhumation, which yielded the 365 figure. --Lysy^talk 19:19, 28 May 2007 (UTC)

Thanks for the link. I can see why you wanted to keep the 365 dead victims in the opening statement. However, I don’t agree with the way you used Notes for making comments, which are contradicting the text from above, i.e.:

• ^ 150 according to some Polish sources
• ^ Including women and children, according to some sources
• ^ According to a Polish-Ukrainian historian Eugeniusz Misiło, the Poles were kidnapped by Soviet NKVD

Such use of Notes is un-encyclopedic. We are not supposed to just put there things without evidence. Besides, there's no such thing as "some" sources in an encyclopedia. The names ought to be revealed. On top of that, there are no links and no sources in those Notes. It looks like we are trying to hide something by moving data away from the article. I don't believe that that was your intention. --Poeticbent  talk  19:35, 28 May 2007 (UTC)

I just thought the notes in parentheses were not elegant and difficult to read, so I moved the statements downwards to the notes sections. If you object this, let's move them back to the parentheses for start. And let me move this thread to the article's talk page. --Lysy^talk 19:48, 28 May 2007 (UTC)

The problem is that I don't have the Konieczny book, so I'm not able to properly refer it with page number. --Lysy^talk 19:56, 28 May 2007 (UTC)

Please read the corresponding part of the Polish article by Jan Lucjan Wyciślak claiming that among the victims of the massacre were only Ukrainian men.

By przeciwstawić się ukraińskiej przewadze militarnej, wezwano pomoc i w nocy z 1 na 2 marca 1945 roku w rejonie plebani w Dylągowej dokonano koncentracji oddziału "Wacława" oraz członków polskiej samoobrony z Dynowa, Bartkówki i innych miejscowości.
3 marca 1945 r. oddział Armii Krajowej pod dowództwem por. Józefa Bissa "Wacława", wraz z polskimi mieszkańcami sąsiednich wsi, starał się uzyskać wiadomość, gdzie są zwłoki Polaków, rozstrzelanych w styczniu 1945 roku.
Podczas okrążenia wsi oddział "Wacława" osłaniał jedynie stronę wschodnią, na wypadek, gdyby Ukraińcom z Pawłokomy przyszła odsiecz UPA, ponadto mieli za zadanie blokować ewentualną ucieczkę upowców ze wsi. Było kilka takich pojedynczych prób przerwania się przez pas okrążenia ze strony banderowców.
Jednego uciekającego z bronią na pewno zastrzelono a drugiego prawdopodobnie oraz kilku złapano z bronią. Byli to dawni policjanci ukraińscy w służbie niemieckiej, a obecnie w służbie UPA. Kilkuosobowa grupa z oddziału AK dokonała rewizji na wieży cerkiewnej, gdzie znaleziono łuski od naboi i metalową taśmę od CKM. Przypadkowe podpalenie dwu domów ukraińskich w pobliżu cerkwi pozwoliło stwierdzić, że broń, a szczególnie amunicję i granaty, Ukraińcy ukryli w swoich domach. Podczas pożaru tych dwu domów kanonada rozrywających się pocisków karabinowych i granatów wskazywała, że było ich tam sporo. Podczas rozmów z Ukrainkami dowiedziano się, że UPA posiada bunkry gdzieś na wzgórzach niedaleko Pawłokomy. Tam mają się ukrywać upowcy, tam mają magazyny żywności, broni i amunicji. Tę informację potwierdził również zatrzymany w Dylągowej Ukrainiec z dokumentami na nazwisko Teofil Szpak, że takie bunkry są gdzieś na wzgórzach niedaleko Pawłokomy. Ale nie potrafił określić, gdzie one są.
Po tym oddzielono wszystkich mężczyzn, którzy byli lokalnymi członkami UPA w wieku od 17 do 75 lat. Natomiast wszystkie kobiety z dziećmi pod eskortą wyprowadzono ze wsi w kierunku Piątkowej, tam zwolniono i kazano im iść na Ukrainę. Zatrzymanych mężczyzn poddano przesłuchaniu, które sprowadzało się do dwu pytań: "Kto uprowadził Polaków - mieszkańców Pawłokomy? Gdzie są zakopane ich zwłoki?"
Brak pozytywnej odpowiedzi na zadane pytania i próby pogróżek ze strony zatrzymanych sprawiły, że dowództwo akcji odwetowej podjęło decyzję rozstrzelania wszystkich zatrzymanych mężczyzn - Ukraińców. Wydzielona grupa samoobrony wyprowadziła ich na cmentarz, gdzie wykopano dwa doły i nad nimi rozstrzelano od 120 do 150 Ukraińców i tam ich zasypano ziemią. Obie mogiły istnieją po dziś dzień.

--Poeticbent  talk  02:55, 29 May 2007 (UTC)

Thanks. Do you think this sounds like a reliable account ? "przypadkowe podpalenie dwu domów" or "wszystkich mężczyzn, którzy byli lokalnymi członkami UPA" ? Also the language used ("banderowcy") shows that the author is not impartial. Wouldn't you agree ? I think we better stick to official IPN statements. --Lysy^talk 15:08, 29 May 2007 (UTC)

I think you might be right about the impartiality, but I assume that the article was based on a book in question, to which we have no access at the moment. The number 150 seems to be recurring in Polish literature. Until proven wrong, it should be mentioned in the opening paragraph in my view, for the sake of impartiality. By the way, the phrase “banderowcy” is probably not much different from the phrase “piłsudczycy”, which is derived from the name of the leader. I wouldn’t care for that much. --Poeticbent  talk  15:26, 29 May 2007 (UTC)

I'm sorry but I'm still not convinced. I would like to see the list of these sources that claim 150 victims as I suspect they are mostly Polish nationalistic propaganda booklets. I would rather not mention the number of victims in the lead at all. As for "banderowcy", this was name for OUN, and it was (incorrectly) used for UPA by Polish communist propaganda. So the fact that the author uses it in context for Pawłokoma murder is quite telling. Anyway, I've checked some other online publications by the same author, and they are all using the language typical for Polish nationalists. --Lysy^talk 15:37, 29 May 2007 (UTC)

Please mind that the lead of the article serves only a summary of its body. There's no need to provide references for the figures there, if they are explained further in the article. --Lysy^talk 15:47, 29 May 2007 (UTC)

I see your point about OUN versus UPA and the possible PRL propaganda campaign, but please take a look at this:

Zdzisław Konieczny - BYŁ TAKI CZAS. U źródeł akcji odwetowej w Pawłokomie. (Wybrane fragmenty). "NA RUBIEŻY" nr 80/2005

BEZPOŚREDNIE PRZYCZYNY ODWETU

Po opuszczeniu Pawłokomy przez szkolny oddział sowiecki, stacjonujący tu przez parę miesięcy, przybył do Pawłokomy pod koniec stycznia 1945 roku oddział UPA w sile około 60 ludzi. Uprowadził on ze wsi 13 osób w tym: Stanisława Banasia, Marka Diablika, Edmunda Dziaczyńskiego, Kacpra Radonia (sołtysa), Andrzeja Łańczaka, Antoniego Trojana, Ignacego Wilka (delegata do Gminnej Rady Narodowej w Dynowie) dwu milicjantów pełniących służbę w Dynowie, Katarzynę Kosztowską -Ukrainkę, 20 lat, sprzyjającą Polakom oraz trzech mieszkańców Dynowa, którzy przebywali w tym czasie w Pawłokomie: Jana Gąseckiego i Aleksandra Gerulę oraz jego brata. Oddział ten uprowadził wyżej wymienionych w kierunku Jawornika Ruskiego i ślad po nich zaginął. Rodziny uprowadzonych były przekonane, że zostali zamordowani przez UPA w jawornickim lesie. Domagali się wskazania miejsca pochówku uprowadzonych. W tej sprawie zwrócili się do księży grekokatolickich w Pawłokomie, Włodzimierzu i w Dynowie. Apele do księży grekokatolickich nie przyniosły żadnego efektu. Aresztowanie 11 Ukraińców z Pawłokomy, przesłuchiwanie ich w areszcie w Brzozowie również nic nie dało. W Dynowie i Pawłokomie odbywały się burzliwe zebrania Polaków, na których wspominano wszystkie zbrodnie Ukraińców dokonane na Polakach. Zamieniały się one w burzliwe wiece antyukraińskie. Równocześnie rozsiewano pogłoski jakoby uprowadzenie i zamordowanie Polaków z Pawłokomy i Dynowa było wstępem do większej akcji przeciwko Polakom. Do tych antyukraińskich wystąpień dołączali się polscy uciekinierzy z okolicznych wiosek, które musieli opuścić, gdzie im popalono domy i pomordowano rodziny, krewnych lub sąsiadów. Narastała chęć odwetu podyktowana krzywdami jakie doznali Polacy od Ukraińców w miejscowościach poprzedniego zamieszkania. W wytworzonej atmosferze obawy o dalsze uprowadzenia i mordy Polaków przez UPA, bezskuteczność apeli księdza grekokatolickiego, bezsilność władz, część polskich mieszkańców Pawłokomy opuściła swoje domostwa, zabierając dobytek i chroniąc się w Dynowie i innych polskich wioskach u swych krewnych lub znajomych. Wieś opuścili również niektórzy Ukraińcy chroniąc się we wioskach ukraińskich. W tym splocie wydarzeń i nastrojów oraz olbrzymiego ładunku narastającej wzajemnej nienawiści doszło do akcji odwetowej. Motorem tej akcji byli poszkodowani Polacy z Pawłokomy, Dynowa, Dylągowej, Bartkówki, Sielnicy i innych wiosek dotkniętych zbrodniami, grabieżami i spaleniami przez UPA. Z pomocą w zorganizowaniu tej akcji przyszedł oddział AK por. “Wacława" stacjonujący w Dylągowej. Według ks. Piętowskiego w opracowaniu pt. “Stosunki polsko - ukraińskie po wybuchu II wojny światowej 1939 - 1945. Zarys." akcja odwetowa miała następujący przebieg: “... 1 i 2 marca 1945 roku nastąpiła koncentracja oddziału por. “Wacława" oraz mężczyzn z Dynowa, Bartkówki i innych miejscowości w rejonie plebanii w Dylągowej. Wczesnym rankiem Polacy otoczyli Pawłokomę. Wszystkim Ukraińcom kazali się zgromadzić w cerkwi ... Następnie wypuszczono z cerkwi wszystkie kobiety z dziećmi i nakazano im iść za Zbrucz... Mężczyzn poddano przesłuchaniu zadając dwa pytania: Kto uprowadził Polaków? i gdzie są pochowani? Ponieważ nikt nie odpowiedział na pytania, odprowadzono ich grupami na pobliski cmentarz i tam rozstrzelano ...". Według źródeł ukraińskich miało tam zginąć 365 osób, w tym również kobiety i dzieci, według źródeł polskich zostało zabitych od 120 do 150 i tylko mężczyzn. Biorąc pod uwagę liczbę Ukraińców według spisu ze stycznia 1945 roku zamieszkujących Pawłokomę - 735 Ukraińców, oraz to, że kobiety i dzieci stanowiły około dwu - trzecich stanu, wersja ukraińska jest wyraźnie zawyżona. Potwierdzają to również relacje świadków -Polaków mieszkańców Pawłokomy, że zostali zastrzeleni tylko nacjonaliści ukraińscy wrogo nastawieni do Polaków, członkowie UPA, SKW i OUN. Akcja odwetowa nie oznaczała też opuszczenia wsi przez wszystkich, pozostałych przy życiu, ukraińskich mieszkańców, gdyż w czasie operacji “Wisła" w 1947 roku, przesiedlono na ziemie zachodnie Polski pięć rodzin (13 osób) z Pawłokomy. To, że mogli oni pozostać po pacyfikacji wsi i mieszkać z jej polskimi mieszkańcami, posiada swoistą wymowę. Podobnie, jak ukrywanie przez polskich gospodarzy trzech byłych członków UPA, pochodzących z Pawłokomy już po operacji “Wisła". Po akcji odwetowej ukraińskie kobiety z dziećmi udały się ze skargą do wojennego komendanta w Sanoku. Ten w drugiej połowie marca 1945 roku wysłał oddział NKWD, który dokonał aresztowania 282 Polaków z Dynowa i innych okolicznych polskich wsi. Po krótkiej rozprawie 200 zwolniono, a 82 osadzono w więzieniach i łagrach w głębi ZSRR. W nieco późniejszym czasie również władze polskie aresztowały kilku Polaków i skazały ich za udział w akcji odwetowej na 5 i 6 lat więzienia. Po akcji odwetowej na Pawłokomę, większość polskich mieszkańców wsi przebywała poza nią, w Dynowie, Bartkówce i innych polskich wioskach w obawie przed napadem UPA. Przyjeżdżali jednak do Pawłokomy uprawiać pole i doglądać swoich gospodarstw. Coraz więcej gospodarzy pozostawało na kilka lub kilkanaście dni, a także na stałe. Mordy dokonywane przez UPA nadal trwały. Były ofiary w Uluczu i Jabłonicy Polskiej, a 20 kwietnia 1945 roku w sąsiednim powiecie przemyskim w Borownicy UPA zamordowała 60 osób, w tym kobiety i dzieci oraz spaliła polską wieś. Wznowiona ludobójcza działalność UPA w 1945 roku spowodowała ucieczkę większości polskich mieszkańców ze wschodniej strony Sanu na zachodnią stronę. W nocy z 4 na 5 października 1945 roku sotnie UPA dokonały zmasowanego napadu na wsie Bartkówka, Pawłokomę, Dylągowę i Sielnicę. Większość budynków została spalona. Zamordowano w Pawłokomie 5 osób, a w pozostałych wsiach po 2 do 3 osób. W dniu 12 lutego 1946 roku zostało z Pawłokomy uprowadzonych przez UPA 13 osób. Tylko Emilowi Michalikowi udało się zbiec, pozostałych zamordowano. Emil Michalik zeznał: “... że powiązano ich sznurami i popędzono razem przez las Dylągowski do przysiółka Huty w sołectwie Poręby, po drodze ich kopano butami i bito kolbami karabinów. Po przybyciu do przysiółka Huty czteroosobowa rodzina Fedzugów została zwolniona. Pozostałych 9 osób mężczyzn popędzono dalej, aż do Wołodzi i tam związanych trzymano pod strażą przez cały dzień. Wieczorem odprowadzono do Woli Wołodzkiej, gdzie dokonano przesłuchań z zastosowaniem różnych tortur, jak np. nożami kaleczono ciało i posypywano solą. Po przesłuchaniu wszystkich półżywych wyprowadzono na pole i tam zamordowano. Tak zginęło 8 mężczyzn. Wśród nich byli m.in.: Jan Marszałek 37 lat, Józef Pantol 25 lat, Władysław Ulanowski 24 lata, Andrzej Żańczak 45 lat, pozostałych czterech nazwisk nie ustalono. Emil Michalik był przesłuchiwany jako ostatni, a gdy powiedział, że jego ojciec był Ukraińcem, zwolniono go mówiąc, by cały czas pozostawał w domu, ponieważ gdy nadejdzie odpowiedni czas to powołają go do służby w UPA. Wymieniony po przesłuchaniu zbiegł rano i schronił się na Przedmieściu Dynowskim. W dniu 23 października 1946 roku podczas napadu bojówki UPA na mieszkańców Pawłokomy został zastrzelony w czasie ucieczki Ludwik Potoczny 30 lat, a uciekające przed upowcami dzieci: Józefa Łach 12 lat i Zbigniew Bielą utopiły się w Sanie. Całkowity spokój dla mieszkańców Pawłokomy powrócił dopiero po operacji “Wisła" to jest po wysiedleniu z tych terenów pozostałych tu rodzin ukraińskich, w tym również pięciu rodzin ukraińskich (13 osób) z samej Pawłokomy. Większość polskich mieszkańców Pawłokomy wróciła i odbudowała swoje gospodarstwa po zakończeniu operacji “Wisła". Wieś stopniowo wracała do normalnego życia, ale ślady minionych lat wywarły wpływ na psychikę mieszkańców pamiętających minione lata i tych co się urodzili już w czasach spokoju.

--Poeticbent  talk  16:27, 29 May 2007 (UTC)

Thanks. This sounds more reasonable than Wyciślak. I have no doubts that the atmosphere was very loaded and both sides had many reasons to seek revenge. In the meantime I have found another source, claiming the 365 number: "Stosunki polsko-ukraińskie 1939-1947" by Andrzej Sowa, 1998, page 286. I'll add this to the references. He writes:

Z rąk bojówek podziemia, wspieranych przez ludność cywilną oraz lwowski oddział AK "Wacława" zginęło m.in. 3 marca 1945 r. w Pawłokomie 365 osób narodowości ukraińskiej. 19 marca w Kulnie zginęło około 50 osób, a 17 kwietnia w Piskorowicach około 400.

and then in another place:

W Pawłokomie bez wątpienia istniała stuktura konspiracyjna OUN, mająca na swym koncie mordy na Polakach.

--Lysy^talk 20:11, 29 May 2007 (UTC)

AK involvement?

Wasn't AK disbanded by the time of the massacre? Can we have a scholarly reference claiming AK was involved in the massacre? --_{Piotr Konieczny aka Prokonsul Piotrus| talk} 00:59, 30 January 2008 (UTC)

Radio Free Europe - http://www.rferl.org/featuresarticle/2006/05/4c935b0f-8009-48dc-93d8-95344832adc7.html

Bobanni (talk) 01:33, 30 January 2008 (UTC)

He wants something published like a book or journal or something. Look here: [1]. I realize it is only a footnote, but I am sure others can be found. Ostap 03:13, 30 January 2008 (UTC)

Thanks, I consider Piotrowski a reliable source. I still think that (per my comments at AK talk page) we should clarify they were former AK members (or find out which if any of AK daughter organizations they were part of).--_{Piotr Konieczny aka Prokonsul Piotrus| talk} 03:24, 30 January 2008 (UTC)

Ak was disbanded 19 January 1945, it was former AK unit.--Paweł5586 (talk) 13:23, 9 October 2009 (UTC)

Unsolved since 2009. Xx236 (talk) 08:51, 25 March 2019 (UTC)

Attention needed

• Copyedit - prose and grammar are particularly bad
• Map needed
• More pictures would be good, at the moment there is only the pic of the memorial.

Chaosdruid (talk) 02:16, 3 March 2011 (UTC)

Structure and organization

• Copyedit - tackled grammar, spelling and sentence fragments.
• I think it needs more structure and organization by an expert in this subject.

Dkon 23:04, 21 April 2011 (UTC)

volhynia massacres ua-pl

context, perhaps? — Preceding unsigned comment added by 70.26.68.238 (talk) 20:51, 3 March 2012 (UTC)

Proportions of the pictures

The Ukrainian monument is hardly visible. Xx236 (talk) 09:05, 25 March 2019 (UTC)